خاشقچی روزنامه نگار ناراضی سعودی دوم اکتبر (۱۰ مهر) پس از مراجعه به کنسولگری عربستان در استانبول ناپدید شد. رژیم سعودی بعد از ۱۸ روز سکوت و تکذیب بالاخره تحت فشارهای جامعه جهانی تایید کرد که او در کنسولگری این کشور به قتل رسیده است.
چالش قتل خاشقچی، علاوه بر مشکلات سیاسی بی سابقه ای که در جهان برای رژیم سعودی ایجاد کرد، بزرگ ترین طرح عربستان برای جذب سرمایه گذاری های خارجی که این کشور به شدت به آن نیاز دارد را هم ناکام گذاشته است. دهها نفر از تجار ، بازرگانان ، اقتصاد دانان و حتی رسانه های غربی شرکت در همایش اقتصادی ریاض موسوم به ‘داووس صحرا’ را تنها به دلیل دخالت این کشور در مرگ خاشقچی تحریم کردند، اقدامی که میلیون ها دلاری که برای این نشست پر زرق و برق هزینه شده بود را بر باد داد.
این شرایط همچنین فشارهای داخلی به شاه و ولیعهد را افزایش داده است . خانواده آل سعود به عنوان یکی از متغیرهای داخلی قدرت در عربستان که طی یک سال و نیم اخیر شماری از آنها از سوی ولیعهد سعودی بازداشت و روانه زندان شده بودند، بعد از این حادثه قدرت بیشتری پیدا کرده اند تا حدی که حاکمیت را وادار کردند تا مجوز بازگشت شاهزاده ‘احمد بن عبدالعزیز’ که سال گذشته از بیم دستگیری راهی لندن شده بود را صادر کند.
همزمان تمام تصویری که ‘محمد بن سلمان’ طی یک سال و نیم اخیر برای افکار عمومی کشورش ساخته بود، با دخالت در این قتل به یک باره مخدوش شد و مردم عربستان اکنون از خود می پرسند چگونه کسی که مخالفان خود را به بدترین روش ممکن از سر راه بر می دارد و حتی به جسد او هم رحم نمی کند و با اسید از بین می برد، می تواند رهبری این کشور که میزبان دو حرم شریف نبوی و الهی است را بر عهده بگیرد.
در این شرایط ‘سلمان بن عبدالعزیز’ شاه و بن سلمان ولیعهد این کشور با دست زدن به اقداماتی که بیشتر بوی تبلیغات دارد، در صدد بر آمدند تا اعتماد عمومی کشور را به خود جلب کنند.
تحلیلگران می‌گویند، به نظر می‌رسد مقام‌های سعودی برای کاستن از تنش‌ها و فشارها، به چنین اقداماتی روی آورده‌اند و به دنبال جلب حمایت اعضای خانواده حاکم هستند.

ولیعهد سعودی سپتامبر سال ۲۰۱۷ میلادی با ادعای مبارزه با فساد شمار زیادی از اعضای خاندان سلطنتی که برخی آمارها شمار آنها را تا ۲۰۰ نفر اعلام کرده، بازداشت و در هتل ‘ریترز کارلتون’ ریاض محبوس کرد .
دلیل بازداشت این افراد به گفته کارشناسان و بر خلاف ادعاهای مطرح شده حاکمیت، مستحکم‌تر کردن پایه‌های قدرت بن سلمان ولیعهد سعودی بود.
با وجود گذشت بیش از یک سال، غیر از شماری از آنها که حاضر به پرداخت مبالغی برای آزادی خود شدند ، تعداد دیگری همچنان در حبس به سر می برند، اما رژیم سعودی تحت فشار ناشی از به قتل رساندن خاشقچی تاکنون ناچار به آزادی دو تن از آنها شده و پیش بینی می شود روند آزادی این شاهزاده ها ادامه داشته باشد.
‘خالد بن طلال’ شاهزاده ای که به خاطر انتقاد از عملیات مبارزه با فساد و سرکوب در عربستان بازداشت شده بود، یکی از افرادی بود که رژیم تحت فشار ناچار به آزادی وی شد .
بن طلال که تقریبا یک سال در زندان بوده، برادرزاده ملک سلمان شاه سعودی و برادر ‘ولید بن طلال’ میلیاردر معروف عربستانی است.
ولید هم سال پیش به همراه شماری از شاهزادگان سعودی برای مدتی در چارچوب عملیات ضد فساد در بازداشت بود که بنا به گزارش‌ها در مقابل واگذاری بخشی از دارایی خود آزاد شد.
یکی دیگر از شاهزاده هایی که رژیم سعودی بدون هیچ توضیحی اقدام به آزادی او بعد از ۱۴ ماه کرد، ‘عبدالعزیز بن فهد ‘ بود.
او سپتامبر (شهریور) سال گذشته میلادی بعد از آنکه در توئیتی نوشت: عازم حج هستم و اگر به حج نرفتم بدانید که کشته شده ام، بازداشت شد. گرچه او در توئیت دیگری نوشت که حساب کاربری اش هک شده بود، اما نیروهای امنیتی او را دستگیر و به مکان نامعلومی انتقال دادند.
این شاهزاده سعودی پیشتر هم با حمله به ‘محمد بن زاید آل نهیان’ ولیعهد ابوظبی و از متحدان بن سلمان ولیعهد سعودی، او را به خیانت و محاربه با خدا متهم کرده و گفته بود که ولیعهد ابوظبی با دامن زدن به فتنه در کشتن مسلمانان دخالت دارد . او از بن زاید خواسته بود تا توبه کند.
با این وجود کاربران عربستانی در شبکه های اجتماعی از جمله توئیتر در واکنش های خود نسبت به آزادی این افراد ، اقدامات رژیم سعودی را ناکافی می دانند و خواستار آزادی تمامی زندانیانی شده اند که بی دلیل دستگیر و زندانی شده اند.
آنها ابراز نگرانی می کنند که رژیم تحت لوای آزادی چند شاهزاده ، احکام صادره برای فعالان مدنی ، حقوقی و سیاسی این کشور را به اجرا درآورد.
در ارتباط با همین نگرانی ، مدیر منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا سازمان عفو بین الملل چهارشنبه گذشته نسبت به اعدام قریب الوقوع ۱۲ زندانی شیعه در عربستان هشدار داد.
‘هبه مورایف’ مدیر منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا سازمان عفو بین الملل افزود: این افراد که در سال ۲۰۱۶ به اتهام جاسوسی در دادگاه های عربستان به اعدام محکوم شده اند، ممکن است در صورت تایید احکام آن ها توسط شاه این کشور، اعدام شوند.
وی اضافه کرد: خانواده این افراد به خاطر ارائه اطلاعات ناقص و کم در خصوص وضعیت عزیزانشان می ترسند.
مدیر منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا سازمان عفو بین الملل ادامه داد: با توجه به مخفی بودن اقدامات قضایی در عربستان، نگران آن هستیم تغییراتی که در پرونده آن ها روی داده، حاکی از این باشد که اعدام این ۱۲ نفر به زودی انجام شود.
کشورهای غربی در نشست هفته جاری شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد از عربستان خواسته بودند تا اجرای حکم اعدام را در این کشور متوقف کنند.

شاه سعودی ۲۰ روز بعد از به قتل رسیدن خاشقچی و قبل از آنکه به صورت رسمی دخالت در مرگ او را بپذیرد ، تلاش برای اقناع افکار عمومی و بازگرداندن اعتماد به دربار را با صدور دستور از سرگیری پرداخت پاداش کارمندان دولت آغاز کرد که طی دو سال گذشته متوقف شده بود.
چون سال مالی کشورهای عربی از جمله عربستان بر اساس سال میلادی است ، انتشار این خبر در اواخر ماه دهم میلادی ( اکتبر) خبر خوبی برای کارکنان بخش دولتی محسوب می شد، اما فعالان رسانه ای سعودی معتقدند که پرداخت این پاداش ها به سبک گذشته تنها می تواند این معنی را داشته باشد که مردم دخالت بن سلمان در ماجرای قتل خاشقچی را فراموش کنند تا ریاض ناچار نباشد همزمان با تحمل فشارهای خارجی با ناآرامی های داخلی هم مواجه شود.
یکی دیگر از اقدامات شاه و ولیعهد سعودی برای کاهش فشار و نارضایتی افکار عمومی این کشور انجام سفرهای داخلی بود که تاکنون سابقه نداشته است .
استان ‘القصیم’ که بافت مذهبی دارد و در بخش مرکزی و نزدیک به ریاض واقع است، اولین مقصد سفر شاه و ولیعهد سعودی بود.
روزنامه سعودی ‘عکاظ’ در این ارتباط نوشت: ملک سلمان در سفر به این استان دستور داد تا تمام زندانیان حقوقی که به دلیل بدهی در زندان به سر می برند و قادر به پرداخت بدهی خود نیستند ، آزاد شوند . دستور پادشاهی سقف پرداخت بدهی هر ‘زندانی معسر’ (نیازمند) را یک میلیون ریال سعودی معادل ۲۷۴ هزار دلار اعلام کرد.
سلمان همچنین به مردم القصیم وعده داد ۶۰۰ طرح توسعه ای با هزینه میلیاردها دلار این استان را در کمترین زمان ممکن اجرا کند.
او پس از القصیم به ‘حائل’ رفت و در این استان هم دستور داد تا تمامی زندانیان بدهکار که از پرداخت بدهی خود ناتوان هستند ، آزاد شوند.
بن سلمان که در سفرهای استانی همراه پدرش بود، در اقدامی با هدف بازگرداندن اعتماد به نفس خود، به شهرک پزشکی ‘امیر سلطان’ جایی که بخشی از نظامیان زخمی این کشور در جریان جنگ یمن بستری بودند، رفت . اقدامی که در ۴ سالی که از آغاز جنگ یمن می گذرد، بی سابقه بوده است .
برخی منابع سعودی نوشتند، این دیدار در حالی است که طی ۴ سال گذشته برخی از این افراد از قطع شدن حقوق خود و برخی بی توجهی ها نسبت به آنان گله مند بودند.

ژیم سعودی در سالهای اخیر علاقه زیادی به فعالیت در حوزه انرژی اتمی از خود نشان داده است .
این بار هم ولیعهد سعودی به شهرک علوم و فنآوری ‘ملک عبدالعزیز’ رفت و در مراسم کلنگ زنی احداث اولین رآکتور هسته ای که اولین تاسیسات تحقیقات هسته ای این کشور هم محسوب می شود ، شرکت کرد.
کابینه عربستان در ژوئیه ۲۰۱۷ پروژه ویژه توسعه بخش انرژی هسته‌ای را با هدف رهایی از تکیه بر انرژی نفت در چارچوب اصلاحات مربوط به ‘سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ ‘ بن سلمان در سال ۲۰۱۵ تصویب کرد.
این کشور در ابتدا اعلام کرد که قصد دارد ۱۶ رآکتور اتمی تا سال ۲۰۳۰ احداث کند، اما بعدا آن را کاهش داد و اکنون بر احداث دو مورد تمرکز کرده است
عربستان در پایان سال ۲۰۱۷ میلادی از آمریکا خواست تا در برنامه توسعه هسته‌ای این کشور مشارکت کند. در ماه‌های آغازین سال جاری میلادی رسانه‌های آمریکا اعلام کردند که تعدادی از شرکت‌های آمریکایی از جمله ‘وستینگ هاوس الکتریک’ وابسته به شرکت ژاپنی ‘توشیبا’ به سرمایه گذاری در عربستان و ساخت راکتورهای اتمی در این کشور علاقه نشان داده‌اند.

به غیر از شرکت های آمریکایی، هم اکنون شرکت های کره ای (کره جنوبی)، چینی، ژاپنی، روسی و فرانسوی نیز با ارسال پیشینه کاری و مهارت های خود در این حوزه، از سرمایه گذاری در بخش هسته ای عربستان و بُردن مناقصه های هسته ای این کشور استقبال کرده اند.
دولت ‘دونالد ترامپ’ برخلاف سیاست چند دهه گذشته آمریکا، رویکرد امکان انتقال فناوری هسته‌ای به عربستان را دارد؛ اقدامی که منتقدان آن را گامی در جهت آغاز رقابت تسلیحاتی در خاورمیانه می دانند. بسیاری از مقامات قبلی و فعلی آمریکا نیز معتقدند که نیت واقعی این کشور رقابت با ایران است.
بن سلمان پیشتر در این باره گفته بود، ماموریت اصلی در این زمینه غنی‌سازی و استفاده از اورانیوم موجود در عربستان در رآکتور هسته‌ای بدون خرید این ماده از خارج است.
عربستان حق غنی سازی اورانیوم را مطالبه کرده و این اصل را شرطی در مقابل شرکت‌های آمریکایی که خواهان امضای قراردادهایی با این کشور برای احداث این دو رآکتور هسته‌ای هستند، قرار داده است. گفته می‌شود هزینه کلی احداث این رآکتورهای هسته‌ای به ده‌ها میلیارد دلار می‌رسد.
کاربران فضای مجازی و شبکه های اجتماعی از جمله توئیتر با اشاره به اقدامات اخیر شاه و ولیعهد سعودی در داخل کشور ، این اقدامات را تنها فعالیت برای سرگرم کردن مردم می دانند و می گویند، کافی است تا چند ماهی از موضوع بگذرد و رژیم اعتماد به نفس از دست رفته خود ناشی از دخالت در قتل خاشقچی را به دست آورد ، آنگاه به تمامی وعده هایش پشت پا خواهد زد و آن را فراموش می کند.